08 30. 2007
- Ítarupplýsingar
Því hefur verið ákaft haldið að launamönnum að það sé frábæru starfi ríkisstjórna undanfarinna ára að þakka hversu gott allir hafi það. Hið eina sem verkalýðshreyfingin hafi áorkað sé stutt verðstöðvun á árinu 1990, kölluð Þjóðarsátt. Þessu til áréttingar var fenginn hingað nóbelsverðlaunahafi sem er þekktur frjálshyggjumaður auk tveggja annarra. Prescott var kynntur sem sérfræðingur í skattamálum en því fer fjarri að Prescott hafi fengið verðlaunin fyrir þekkingu sína í lækkun skatta eins og haldið var fram, það var fyrir stærðfræðilegt líkan af hagsveiflum.Því hefur verið ákaft haldið að launamönnum að það sé frábæru starfi ríkisstjórna undanfarinna ára hversu gott allir hafi það. Hið eina sem verkalýðshreyfingin hafi áorkað sé stutt verðstöðvun á árinu 1990, kölluð Þjóðarsátt. Þessu til áréttingar var fenginn hingað nóbelsverðlaunahafi sem er þekktur frjálshyggjumaður auk tveggja annarra. Prescott var kynntur sem sérfræðingur í skattamálum og var í fjölmiðlum með forsætisráðherra þar sem þeir sögðu að við skiluðum ekki nægilega löngum vinnudegi. Því fer fjarri að Prescott hafi fengið verðlaunin fyrir þekkingu sína í lækkun skatta eins og haldið var fram, það var fyrir stærðfræðilegt líkan af hagsveiflum. Prescott hefur einungis skrifað eina fræðigrein um samband skatta og vinnutíma og hún hefur verið harkalega gagnrýnd. Prófessorar við Harvard og MIT hafa rannsakað mismunandi vinnutíma í vestrænum þjóðfélögum mun meir en Prescott og kannað skýringargildi annarra þátta en skatta. Niðurstöður eru að skattar skýri aðeins lítinn hluta af breytilegu vinnumagni þjóða, það er styrkur og skýr stefna launþegahreyfinga sem skipti þar öllu máli ásamt umfangi velferðarríkja og tekjuskipting. Sé litið til fullyrðinga Prescotts þá ættu Íslendingar að vinna mun minna en Bandaríkjamenn, við greiðum hærri skatta. Við vinnum hins vegar meir, sé miðað er við atvinnuþátttöku og meðalvinnutíma. Norðurlandabúar ættu að vinna minna en aðrir í Evrópu en atvinnuþátttaka þeirra er mun meiri en hjá öðrum Evrópumönnum og meiri en í Bandaríkjunum.
Grein Harvardmanna er að finna á: http://econweb.fas.harvard.edu/hier/2005papers/HIER2068.pdf
Í niðurstöðum kemur fram að hver vinnandi einstaklingur í Bandaríkjunum vinni að meðaltali 25,1 vinnustundir á viku en í Þýskalandi er meðaltalið 18,6 vinnustundir. Bandaríkjamaðurinn vinnur að meðaltali 46,2 vikur á ári en Frakkinn 40 vikur. Gögn, sem byggja á athugunum á vinnutilhögum, benda til þess að skattar útskýri aðeins lítinn hluta þessa munar. Harvard menn setja fram vel rökstuddar kenningar um að sterk verkalýðshreyfing á evrópskum vinnumarkaði séu meginástæða þessa munar á milli Bandaríkjanna og Evrópu, með kröfunni um ?Styttri vinnutími, vinna fyrir alla?. Í byrjun áttunda áratugarins voru vinnustundir álíka margar í Bandaríkjunum og Vestur-Evrópu. Nú eru þær næstum 50 prósentum færri í Evrópu en Bandaríkjunum. Bandaríkjamenn vinna að meðaltali 25,1 vinnustundir á hvern vinnandi einstakling á meðan þær eru um 18 í Vestur-Evrópu. Hver vinnandi einstaklingur í Bandaríkjunum vinnur að meðaltali 46,2 vikur á ári, í Frakklandi eru þær 40,5 og í Svíþjóð 35,4. Bandaríkjamenn vinna nú álíka mikið og árið 1970 en Evrópubúar vinna mun minna. Fræðimenn og stefnumótendur hafa upp á síðkastið beint sjónum að fækkun vinnustunda í Evrópu. Aðalniðurstaðan er sú að ef skattar væru eini munurinn á Bandaríkjunum og Evrópu þyrfti sveigjanleiki framboðs á vinnuafli að vera mun meiri. Hér skipta máli áhrif verkalýðsfélaga í kjölfar áfalla innan atvinnugreina eins og þeirra sem áttu sér stað í Bandaríkjunum og Evrópu á 8. og 9. áratugnum. Ef framboð á vinnuafli fer upp á við eykur slíkt vinnustundir. Þar sem samdáttur er í hagkerfi þar sem verkalýðsfélög eru til staðar, hefur slíkt leitt til fækkunar vinnustunda. Við sama áfall í hagkerfi án verkalýðsfélaga aukast vinnustundir.
Nú er boðað til nýrrar ráðstefnu þar sem mætir "Houdini hagfræðinnar" Arthur Laffer, sem er heimsþekktur fyrir "Voodoo Economics" um hvernig við græðum öll á því að skattar á fyrirtæki og fjárfesta verði lækkaðir. Þegar þessari stefnu var beitt í Bandaríkjunum eftir 1980 leiddi það til þess að allur afrakstur hagvaxtarins rann til tekjuhæsta hópsins og fjárfesta, verkafólk sat uppi með kauplækkun og lengdi vinnutíma sinn í kjölfarið til að vinna gegn kjaraskerðingunni. Þessa dagana er verið að sýna kraftmikla kvikmynd um hvernig kerfið virkar í draumalandinu, ég þekki engan sem vill nálgast það meir en nú þegar er orðið. Laffer helduir því fram að ef skattprósenta á tekjur einstaklinga væri 0% fengi ríkissjóður engar tekjur. Ef skattprósentan væri 100% af tekjum, þ.e. ef launþeginn fengi ekkert fyrir vinnu sína, hverfa tekjur ríkissjóðs. Það veit enginn hvar við erum stödd á Laffer-kúrfunni. Hvað gerist þegar skattprósentan er hækkuð og fer yfir það gildi sem gefur ríkissjóði hæstar tekjur þannig að tekjur lækka við frekari hækkun prósentunnar? Viss störf munu leggjast af, sum flytjast til annarra landa og önnur hverfa undir yfirborðið og fólk fer að koma sér hjá því að greiða skatta. Ekki er hægt að meta hvar hámarkið er á kúrfunni og það er háð efnahagsástandi og skattlagningu í öðrum löndum.
Full ástæða er að ítreka það við stjórnvöld að ef koma á í veg fyrir kollsteypu í efnahagsmálum í kjölfar mikilla hækkana í komandi kjarasamningum, þá verða þau að taka til við að stjórna efnahagskerfinu. Byrja á því að taka gjaldtöku bankana og vextina í gegn og nái verðlagi nauðsynjavara niður á Evrópskt plan.
