Gaflararnir taka við sér.
Hafnarfjarðarbíó, eða Árnabíó.
Þótt kvikmyndasýningar hæfust fyrst í Reykjavík með reglubundnum hætti, kom
fljótt í ljós að annars staðar á höfuðborgarsvæðinu og úti á landsbyggðinni var
ekki minni áhugi fyrir rekstri slíkra húsa. Víða stóðu vannýtt félagsheimili og
tilvalið þótti að renna styrkari stoðum undir rekstur þeirra með kaupum á tækjum
til kvikmyndasýninga. Auk þess fóru farandsýningarmenn um landið og sýndu
margskyns kvikmyndir við miklar vinsældir.
Í Hafnarfirði hófust kvikmyndasýningar í Hafnarfjarðarbíói, eða svonefndu
Árnabíói árið 1914. Haustið 1913 höfðu þeir Árni Þorsteinsson, Oddur Ívarsson og
Sæmundur Guðmundsson stofnaði með sér Kvikmyndafélag Hafnarfjarðar til að hefja
rekstur kvikmyndahúss í bænum. Fóru sýningarnar fram í húsi á mótum
Reykjavíkurvegar og Kirkjuvegar, þar sem nú stendur Kirkjuvegur 3. Þetta var
íbúðarhús sem hafði verið stækkað og í lítilli viðbyggingu var komið fyrir
rafstöð.
Sýningar hófust í aprílbyrjun og fyrst í stað var sýnt tvisvar til þrisvar í
viku. Eins og í öðrum kvikmyndahúsum var í Árnabíói einnig boðið upp á annars
konar menningarstarfsemi, oft voru þar dansleikir og skemmtiklúbburinn Frelsið
hélt þar til með samkomur sínar.
Árnabíó var ágætlega tækjum búið, rafdrifnar Bauer-sýningarvélar þóttu
fullkomnar og sýningartjaldið var um 15 fermetrar. Í litlum áhorfendasalnum voru
bekkir allra fremst, en sjö oftustu raðirnar höfðu stóla. Öll sæti voru númeruð.
Fernt starfaði alla jafna við sýningar í húsinu; Árni sjálfur, sem sá um
dyravörslu, en auk hans unnu undirleikari, sýningarmaður og rafmagnsmaður,
einkum til að gæta þess að rafmótorinn ofhitnaði ekki.
Um það leyti sem kvikmyndahúsið hóf starfsemi eignaðist Árni það að öllu leyti.
Lóðin að Kirkjuvegi 3 var í eigu tengdaforeldra hans, en Árni fékk snemma áhuga
á að byggja stærra og veglegra hús undir starfsemina. Í því skyni fékk hann
Ásgeir G. Stefánsson til að gera teikningar að nýju kvikmyndahúsi, en af
framkvæmdum varð ekki sökum fjárskorts.
Hafnarfjarðarbíó var því rekið við heldur rýran húsakost fram eftir öldinni, en
þegar hernámslið Breta og síðar Bandaríkjamanna steig á land á Íslandi fór
heldur en ekki að batna ástandið hjá Árna bíóeiganda.
Með hernáminu 1940 jókst aðsókn nefnilega mjög að kvikmyndasýningum og svo fór,
að fjölga varð sýningum svo þær urðu fleiri en ein sum kvöldin. Árni hafði fest
kaup á lóð undir nýtt bíó árið 1936, en í ljósi mikillar velgengni á árum seinni
heimssyrjaldar lét hann slag standa og reis húsið á árunum 1940-43. Fyrsta
kvikmyndasýning í hinu nýja húsi við Strandgötu fór fram skömmu fyrir jól 1943.
Talvélar höfðu leyst Bauer-vélina af hólmi og alls mátti koma fyrir 300 gestum í
nýja kvikmyndahúsið. Hönnuður þess var Ásgeir Stefánsson.
Lengst af sýndi Hafnarfjarðarbíó myndir sem það tók á leigu frá kvikmyndahúsunum
tveimur í Reykjavík, Gamla og Nýja Bíó. Þó kom fyrir að kvikmyndir voru keyptar
beint á vegum hússins og frumsýndar í Hafnarfirði.
Frá upphafi var Hafnarfjarðarbíó rekið sem fjölskyldufyrirtæki. Árni rak bíóið
sjálfur til dauðadags árið 1956, en synir hans Níels og Kristinn höfðu þá báðir
komið að starfseminni.
Níels varð framkvæmdastjóri, en báðir sýndu þeir bræður í kvikmyndahúsi sínu.
Þekktasti sýningarmaður þess var þó án efa Níels Þórarinsson, en einnig sýndi
Þórður Einarsson þar um langt árabil.
Þegar hið nýja bíó í Hafnarfirði reis var orðið ljóst að Árni Kristjánsson yrði
ekki einn um hituna í bænum. Bæjaryfirvöld höfðu nefnilega sjálf augastað á
rekstri kvikmyndahúss og svo fór að þau létu reisa kvikmynda- og skrifstofuhús í
miðbæ Hafnarfjarðar - Bæjarbíó.
Bæjarbíó tók til starfa á þrettándanum 1945 og var forstöðumaður þess Helgi
Jónsson. Bíóið tók 336 manns í sæti og hóf snemma að flytja inn eigin
kvikmyndir, þar eð Hafnfirðingar höfðu flestir séð myndir Reykjavíkurbíóanna.
Myndir þessar voru oft af listrænum toga og spratt af því sérstaða
kvikmyndahússins, en gestir þess voru jafnan af öllu höfuðborgarsvæðinu.
Í árdaga íslenska ríkissjónvarpsins tók heldur að halla undan fæti í rekstri
Bæjarbíós og það lenti í kröggum. Ágóði þess átti að renna til uppbyggingar
öldrunarþjónustu í Hafnarfirði, en undir lok sjöunda áratugarins var orðið
umtalsvert tap á rekstrinum. Var því gripið til þess að semja við einkaaðila um
reksturinn og frá árinu 1974 sá Laugarásbíó í Reykjavík um rekstur þess og sýndi
þar myndir sem áður höfðu gengið í Reykjavík.
Sýningarmaður í Bæjarbíói lengst af var Róbert Bjarnason, en hann sat um árabil
í stjórn FSK, jafnan sem gjaldkeri, enda vanur að fást við tölur úr aðalstarfi
sínu sem skrifstofustjóri á Sólvangi í Hafnarfirði.
Reglulegar kvikmyndasýningar lögðust svo alveg af í Bæjarbíói á níunda áratugnum
og bar þá meira á starfsemi ýmissa leikfélaga, sem þar fengu inni. Árið 1995 var
svo Kvikmyndasafni Íslands fengin afnot af bíóinu fyrir starfsemi sína og má
segja að þar sé nú vagga kvikmyndanna hér á landi.
|