Aðstöðu- og réttindaleysi.
Ólafur L. Jónsson hafði lengi velt fyrir sér leiðum til að bæta úr aðstöðu- og
réttindaleysi sýningarmanna í kvikmyndahúsum. Sem sýningarstjóri í stóru
kvikmyndahúsi í höfuðborginni var hann í nánum tengslum við sýningarmenn úti um
land allt í gegnum filmuleigu kvikmyndahússins og skynjaði þannig aðstæður
sýningarmanna, sem oft sýndu kvikmyndir við frumstæðustu skilyrði.
Í bréfi til sýningarmanns í Vestmannaeyjum, frá 27. maí 1945, lýsir
sýningarstjórinn og fyrsti formaður félagsins, stofnun þess og segir m.a.:
... til þess að hugga þig í raunum þínum útaf réttindaleysi sýningarmanna sem
þú talar um í bréfinu ... má það því verða þér raunabót að frétta að þann 29.
apríl síðastliðinn stofnuðu 14 sýningarmenn við kvikmyndahúsin í Reykjavík og
nágrenni með sér félagsskap er nefnist „Félag sýningarmanna við kvikmyndahús".
Framhaldsstofnfundur var haldinn 19. maí, lög félagsins samþykkt og stjórn
kosin.
Eftir þessar upplýsingar heldur Ólafur áfram og skýrir nú frá verkefnum þeim sem
stjórn félagsins hefur verið falið:
... við sem í stjórn vorum kosnir undirbúum nú af kappi að semja ávarp til
sýningarmanna við öll kvikmyndahús úti á landi og bjóðum þeim þátttöku í
félagsskapnum ef þeir uppfylla viss skilyrði. Einnig er í undirbúningi
greinargerð er send verður til Félagsmálaráðuneytis þar sem við krefjumst
réttinda fyrir starf vort. Allt er þetta í undirbúningi, en við reynum að hraða
málum eftir bestu getu. Til þín og bíófélaga þinna í Eyjum verður þetta sent
samtímis og við getum afgreitt það til annarra sýningarmanna á landinu.
Ef það opinbera veitir okkur, sem ég ekkert efast um þótt það máske dragist
eitthvað, réttindi í starfi voru leysast sanngjarnar kröfur um kauphækkanir af
sjálfu sér og án allra erfiðleika.
Bréfið sýnir ljóslega þann bjartsýnishug, sem rak Ólaf L. Jónsson í baráttunni
fyrir bættum kjörum og aðbúnaði sýningarmanna í upphafi.
Viðtakandinn, 25 ára sýningarmaður við Vestmannaeyjabíó, Óskar Steindórsson að
nafni, átti síðar eftir að koma mjög við sögu hins nýstofnaða félags.
Forystumenn félagsins höfðu fyrir löngu gert sér grein fyrir nauðsyn þess að
koma réttindamálum stéttarinnar í lag, enda fjölgaði sýningarmönnum ört. Ný
kvikmyndahús risu upp víða um land í kjölfar hernáms Breta og síðar
Bandaríkjamanna í seinni heimsstyrjöld og útlit var fyrir viðbót í Reykjavík,
því þar var í byggingu stórt kvikmyndahús við Snorrabraut í austurbænum -
Austurbæjarbíó. Engar reglur voru hins vegar fyrirliggjandi um störf
sýningarmanna fyrir þessi kvikmyndahús og mjög bar á ósamræmi í launum þeirra.
Það er því óhætt að segja, að miklar vonir hafi verið bundnar við félagið strax
frá upphafi.
Nýkjörin stjórn félagsins hófst þegar handa við að uppfylla stefnu þá sem
samþykkt var á stofnfundunum. Annars vegar að skrifa öllum sýningarmönnum á
landinu og segja þeim frá stofnun félagsins, tilgangi þess og bjóða aðild og
hinsvegar að fá hið opinbera til að fallast á réttmæti þess að setja lög um
öryggi í sýningarklefum kvikmyndahúsa og aukinheldur að fá starf
sýningarmannsins verndað með lögum.
Hinu nýja félagi var strax vel tekið af sýningarmönnum og á aðalfundi þess, 18.
apríl 1947, tilkynnti stjórnin að tíu sýningarmenn hefðu gerst félagar frá
stofnfundinum. Voru það þeir Árni G. V. Sigurðsson, Tómas Snorrason og Óskar
Steindórsson, úr Vestmannaeyjum, Gústav Andersen, Akureyri, Guðmundur J.
Kristjánsson og Ólafur B. Finnbogason, Reykjavík, Halldór Sigurgeirsson,
Ísafirði, Kristinn Eymundsson og Ægir Jónsson, Siglufirði og Níels Þórarinsson,
Hafnarfirði. Á sama fundi sóttu þrír sýningarmenn um inngöngu í félagið, þeir
Gísli Sigurðsson, Akranesi, Kristján Magnússon, Sauðárkróki og Sigurður
Sigurgeirsson, Stykkishólmi. Voru þeir allir samþykktir.
Félagar í F.S.K. voru þannig orðnir 27 að tölu aðeins tæpum tveimur árum eftir
stofnun þess. Enn voru þó margir sýningarmenn, einkum í smærri félagsheimilum á
landsbyggðinni, utan þess. En stjórnarmenn höfðu einnig haft erindi sem erfiði í
baráttu sinni fyrir reglugerð um öryggismál.
|