Kröfur um kauptaxta.
Snemma fengu forystumenn félagsins því áhuga á að kanna kjör sýningarmanna og
vinna úr þeim upplýsingum fyrir væntanlega kröfugerð um kauptaxta. Fékkst
samþykkt fyrir slíkri rannsókn 1947 og í kjölfarið voru sendir út
spurningalistar til kvikmyndahúsa annars vegar og þeirra sýningarmanna sem þar
störfuðu hins vegar.
Í bréfi, sem sent var til forstjóra kvikmyndahúsanna, í apríl 1948, var stofnun
félagsins m.a. rifjuð upp og svo sagt: Tilgangurinn með stofnun félagsins var að
gæta hagsmuna sýningarmanna og jafnframt að vinna að því, með öllu móti, að
íslenskir sýningarmenn stæðu á engan hætt að baki erlendum starfsbræðrum sínum.
Í bréfinu var einnig leitast við að útskýra stöðu sýningarmanna í
kvikmyndahúsum og þá byltingu sem orðið hefði á örfáum árum í kjölfar seinni
heimsstyrjaldar. Kvikmyndahúsum á landinu hafði þá fjölgað um helming og sem
sýningarmenn varð að ráða menn, sem litla eða alls enga reynslu höfðu í meðferð
sýningarvéla og báru sýningarnar þess líka oft merki. Meðferð hinna dýru og
eldfimu filma var einnig oft ábótavant og öllum þeim, sem í einhverjum mæli
höfðu fengist við kvikmyndasýningar, bæði eigendum kvikmyndahúsa og
sýningarmönnum, hafi verið ljóst að við slíkt ófremdarástand yrði ekki búið við
til lengdar. Engin lög hafi verið til hér á landi um kvikmyndasýningar og því
hafi hið opinbera ekki séð sér fært að aðhafast nokkuð í málinu. Ekki fyrr en
með setningu reglugerðar "Verksmiðju- og vélaeftirlits ríkisins" ári áður og í
kjölfarið hafi sýningarmönnum verið úthlutað réttindaskírteinum sínum.
Að undanförnu hefur stjórn félagsins aflað upplýsinga um kjör sýningarmanna,
sem víðast á landinu, samkvæmt ákvörðun næstsíðasta aðalfundar félagsins. En
mikill áhugi hefur verið fyrir því að samræma kaup sýningarmanna á öllu landinu,
og eins hefur tvívegis verið leitað til félagsins, af hálfu
kvikmyndahúsaeigenda, og spurst fyrir um hvort félagið hefði ekki kauptaxta. Á
aðalfundi félagsins, 26. mars sl., skýrði stjórnin frá athugunum sínum og
samkvæmt þeim samþykkti fundurinn lágmarkskauptaxta, sem stjórninni var falið að
tilkynna forstjórum allra kvikmyndahúsa landsins.
Kauptaxti þessi var samræming á kaupi sýningarmanna og samhljóða því kaupi sem
víðast var greitt. Sýningarmenn töldu öll rök mæla með því að starf
sýningarmannsins væri vel launað, enda væri vinnutíminn mikill og bundinn við
kvöld- og helgarvinnu, þegar allur almenningur átti jafnan frí.
Þá skal einnig haft í huga, að flest kvikmyndahús landsins gengu gríðarlega vel,
nær allar sýningar voru vel sóttar og sýningarmenn sáu það mikla fjármagn sem
streymdi inn í sjóði kvikmyndahúsanna. Sumir höfðu jafnvel þann starfa að veita
innkomu dagsins viðtöku af miðasölufólki og koma því í öruggar hirslur.
Sjóðstreymið fór því varla framhjá mönnum.
Í kauptaxtanum var miðað við skiptingu íslenskra sýningarmanna í tvo flokka,
annars vegar atvinnusýningarmenn og hins vegar hlaupavinnumenn.
Í fyrri flokknum voru sýningarmenn í Reykjavík og Hafnarfirði, en í seinni
flokknum íhlaupamenn á landsbyggðinni sem ýmist voru með ákveðinn eða óákveðinn
vinnutíma.
Samkvæmt kauptaxtanum átti vinnuvika atvinnusýningarmanns að vera 36
vinnustundir að hámarki í viku hverri. Byrjunarlaun, að afloknu námi, áttu að
vera kr. 650,- á mánuði, 750,- kr. eftir tveggja ára samfleytt starf og 850,-
kr. væri sýningarstjórn einnig á ábyrgð viðkomandi.
Laun hlaupavinnumanna áttu hins vegar að miðast við unnar vinnustundir og skyldi
grunnlaun þeirra vera sex krónur á klukkstund og skyldi hver hafin klukkustund
reiknast sem heil. Þannig yrði kvikmyndasýning sem t.d. tæki 80 mínútur ígildi
tveggja klukkustunda vinnu fyrir íhlaupavinnumann í sýningarstörfum, eða sem
samsvarar tólf krónum í launum.
Í þessum fyrstu drögum F.S.K. að eiginlegum kauptaxta fyrir félagsmenn var
einnig gert ráð fyrir einum frídegi í hverri viku fyrir atvinnumenn og fjórtán
daga sumarleyfi á ári hverju fyrstu fimmtán starfsárin. Eftir það skyldu menn fá
21 virkan dag í sumarleyfi á ári.
Ekki var gert ráð fyrir launuðum frídögum fyrir hlaupavinnumenn, heldur skyldu
þeir fá greitt orlofsfé, 4% af kaupi sínu með vísitölu.
Kauptaxtakröfur sýningarmanna voru mikil tíðindi og ekki síður skilgreining
þeirra á starfinu sjálfu. Þar kom nefnilega fram þrengri skilgreining en hjá
mörgum kvikmyndahúsaeigendum, sem sumir hverjir töldu sýningarmenn aðeins hluta
af starfsliði bíóanna og vildu sem minnst vita af réttindabaráttu þeirra,
kjaraharki og stéttarvitund.
Í bréfi F.S.K. til forstjóranna var starfi sýningarmanna skipt í fjóra
meginþætti og að mestu miðað við þá skilgreiningu sem fram kom strax í fyrstu
lögum félagsins. Í fyrsta lagi skildi sýningarmaðurinn þannig sjá um uppspólun
filmunnar fyrir sýningu eða prufu og viðgerð hennar, gerðist þess þörf. Í öðru
lagi ætti sýningarmaður að annast prófun og sýningu kvikmyndanna, í þriðja lagi
afspólun filmunnar að aflokinni sýningu eða prufu og í fjórða lagi smurningu og
gæslu sýningarvéla og tóntækja.
Var þess sérstaklega getið, að yrði um önnur störf að ræða, skyldi um það
sérstaklega samið við viðkomandi kvikmyndahús.
|